«Μια φορά καισαρική, για πάντα καισαρική». Ο κανόνας αυτός επικρατούσε απόλυτα μέχρι την δεκαετία του 1970 και σε συνδυασμό με τα ολοένα αυξανόμενα ποσοστά καισαρικών τομών, είχε προκαλέσει τον προβληματισμό τόσο του ιατρικού κόσμου όσο και της κοινής γνώμης.
Ο κανόνας αυτός έχει παγκοσμίως ανατραπεί και πλέον η γυναίκα που διανύει την δεύτερη εγκυμοσύνη της, μετά από προηγούμενη καισαρική, έχει το περιθώριο επιλογής ανάμεσα σε φυσιολογικό τοκετό και καισαρική.

Είναι βέβαια προφανές, ότι υπάρχουν κάποιες ιατρικής φύσεως προϋποθέσεις που οδηγούν στην επιλογή ΦΤΚΤ και τον καθιστούν ασφαλή.
Γυναίκες με ιστορικό καισαρικής τομής σε μια παρούσα τελειόμηνη φυσιολογική εγκυμοσύνη χωρίς επιπλοκές, χωρίς αντενδείξεις για φυσιολογικό τοκετό θεωρούνται καλές υποψήφιες για ΦΤΚΤ. Κατά την σύσταση στις υποψήφιες εγκυμονούσες για ΦΤΚΤ θα πρέπει να συζητηθούν διεξοδικά οι κίνδυνοι και τα πλεονεκτήματα για την μητέρα και το παιδί και η απόφαση να ληφθεί από κοινού με τον μαιευτήρα.

Το ποσοστό επιτυχίας για γυναίκες που θα επιλέξουν VBAC είναι 72-75% και θα καταφέρουν να γεννήσουν κολπικά (με φυσιολογικό ή υποβοηθούμενο επεμβατικό τοκετό).

Για VBAC σε γυναίκες με προηγούμενο κολπικός τοκετός (και ειδικά προηγούμενος VBAC) το ποσοστό επιτυχίας είναι 85-90%.

Από την άλλη πλευρά, όπως ήδη προαναφέρθηκε, τόσο σε επίπεδο πρώτου τοκετού όσο και σε επίπεδο VBAC, ενδεχομένως να υφίστανται και αντενδείξεις που καθιστούν ασφαλέστερη για την έγκυο και το έμβρυο την επιλογή της καισαρικής τομής.
Τέτοιου είδους αντενδείξεις μπορούν να είναι η προηγούμενη κλασσική κάθετη τομή στη μήτρα, καισαρική τομή με επιπλοκές , προηγούμενη επέμβαση στη μήτρα όπως η ινομυωματεκτομή, (το ποσοστό πιθανής ρήξης μήτρας αγγίζει το 200-900/10.000) ιστορικό ρήξης μήτρας, ανώμαλη θέση του εμβρύου, προδρομικός πλακούντας, πρόωρη εγκυμοσύνη, ενώ σχετικές αντενδείξεις είναι η δίδυμος κύηση, τα μεγάλα έμβρυα, ο σακχαρώδης διαβήτης της κύησης.
Η επιτυχής έκβαση του VBAC τίθεται υπό αμφισβήτηση και σε γυναίκες με τρεις και άνω καισαρικές.

Οι γυναίκες που πρόκειται να υποβληθούν σε VBAC πρέπει να γνωρίζουν ότι υπάρχει κίνδυνος ρήξης μήτρας 1 στις 200 (0,5%).

Παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα ρήξης της μήτρας είναι και η προηγούμενη εγκυμοσύνη σε λιγότερο από δύο χρόνια μεσοδιάστημα από τελευταία καισαρική, η προχωρημένη ηλικία της μητέρας άνω των 40 ετών, το χαμηλό ανάστημά της και όταν το έμβρυο είναι αγόρι (λόγω μεγαλύτερου σωματικού βάρους, συγκριτικά με τα κορίτσια) η παχυσαρκία, χαμηλό Bishopscore η μακροσωμία καθώς και η ελαττωμένη μέτρηση του πάχους του μυομητρίου υπερηχογραφικά
Το ιδανικό είναι η είσοδος στο τοκετό να είναι αβίαστη, αν όμως αυτό χρειαστεί σε περίπτωση που υπάρχει φτωχή εξέλιξη στη πορεία του τοκετού τότε η χρήση της οξυτοκίνης επιτρέπεται πάντα με προσοχή και παρακολούθηση επειδή σχετίζεται με αύξηση της ρήξης μήτρας. Εάν μετά από 3-4 ώρες η πορεία του τοκετού δεν είναι ικανοποιητική δηλαδή πάνω από ένα εκατοστό διαστολή στη ώρα τότε καταφεύγουμε στη καισαρική τομή.

Η πρόκληση τοκετού και οι τεχνητοί πόνοι ελαττώνουν την πιθανότητα κολπικού τοκετού κατά 1,5 φορές και αυξάνουν την πιθανότητα ρήξης της μήτρας.

Οι μηχανικές μέθοδοι πρόκλησης τοκετού (αμνιοτομή) σχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ρήξης της μήτρας.

Η καρδιοτοκογραφική παρακολούθηση είναι απαραίτητη σε όλη τη διάρκεια του τοκετού παρακολουθώντας και τις συσπάσεις της μήτρας.

Τα κλινικά σημεία που σχετίζονται με ρήξη μήτρας και επομένως η προσπάθεια VBAC πρέπει να σταματήσει εάν:

• Το καρδιοτοκογράφημα είναι παθολογικό
• υπάρχει σοβαρός κοιλιακός πόνος και παραμένει μεταξύ των συσπάσεων
• οξύς πόνος στο σημείο της τομής
• αιματουρία
• αν παρατηρηθεί πόνος στο στήθος ή στον ώμο
• αν συμβεί παθολογική κολπική αιμορραγία ή αιματουρία
• αν έχουμε παύση συσπάσεων μήτρας
• αν η μητέρα έχει ταχυκαρδία, υπόταση, λιποθυμία ή είναι σε κατάσταση shock, και τα ευρήματα στην κολπική εξέταση είναι παθολογικά.

Ο τοκετός πρέπει να εκτελεσθεί στα επόμενα 18 λεπτά.

Είναι λοιπόν ιδιαίτερα σημαντικό, να γίνει αντιληπτό, ότι ακόμα και μετά από καισαρική, υφίσταται η δυνατότητα να επιλεγεί η μέθοδος του φυσιολογικού τοκετού με όλα τα πλεονεκτήματα που διαθέτει, αλλά και να μη υποτιμώνται οι κίνδυνοι από μια τέτοια διαδικασία τόσο για την μητέρα όσο και για το παιδί γιατί αίθουσα τοκετών δεν είναι χώρος για επικίνδυνες πράξεις και ηρωισμούς.